O innych ligach: Ukraina17.11.2020
Tweet
Powoli wkraczam z cyklem „O innych ligach” w takie zakątki świata, które z punktu widzenia jego centrum są wyjątkowo egzotyczne – w żadnej z historii rugby, które mam na półce, nazwa „Ukraina” nawet się nie pojawia. Mimo to rugby istnieje tam już od dość dawna. Gdy zaczęło rozwijać się w Związku Radzieckim w latach 60. XX w., objęło to także Ukrainę. Co prawda nie była ona dominującym ośrodkiem tego sportu, ale kluby z Kijowa osiągały pewne sukcesy w strukturach rugbowych ZSRR. Reprezentacja Ukrainy swój pierwszy mecz rozegrała w 1991, po uzyskaniu przez kraj niepodległości. Przeciwnikiem była inna dawna republika radziecka – Gruzja. W 1993 nasi sąsiedzi przystąpili do rozgrywek organizowanych przez FIRA: czterech domowych meczów nie rozegrali, w czterech wyjazdowych odnieśli komplet zwycięstw. Zdarzało się im nawet grać o poziom wyżej niż Polska, a dwukrotnie (w 2004 i 2010) awansowali na najwyższy poziom tych rozgrywek europejskich. W obu przypadkach jednak nie utrzymywali się na nim (za pierwszym razem komplet 10 porażek, za drugim 9 porażek i 1 zwycięstwo, 35:33 nad Portugalią).
Pierwsze klubowe mistrzostwo Ukrainy przyznano już w 1965, a więc wcześniej niż pierwsze powojenne mistrzostwo Związku Radzieckiego. Wszystkie tytuły mistrzowskie za czasów komunizmu (a więc do 1991) zdobyły drużyny z Kijowa, pierwszy trafił do Dynama, drugi do klubu związanego z siłami lotniczymi – Awiatora, i ten ostatni niemal całkowicie zdominował ten okres historii ukraińskiego rugby klubowego. Na początku kilkakrotnie oddał tytuły mistrzowskie Dynamu, a pomiędzy 1972 a 1991 tylko pięciokrotnie musiał uznać wyższość innych klubów (czterokrotnie, w tym w 1991 – Politechnika). W całej historii mistrzostw komunistycznej Ukrainy Awiatora zabrakło na podium tylko trzykrotnie. Kluby spoza Kijowa sięgały w tym czasie co najwyżej po wicemistrzostwa – najczęściej Sokił z Lwowa, a w latach 80. dwukrotnie Olimp z Charkowa.
Największym sukcesem Awiatora było mistrzostwo Związku Radzieckiego, po które sięgnął w 1978. Poza tym trzykrotnie był wicemistrzem (1974, 1975, 1981) i pięciokrotnie brązowym medalistą (1976, 1982, 1984, 1987 i 1990). Żadna inna drużyna z Ukrainy nie zdołała wspiąć się na podium tych rozgrywek. Oprócz tego Awiator trzykrotnie wystąpił w finale Pucharu ZSRR i we wszystkich przypadkach zwyciężył (1979, 1982, 1984). W pierwszym z tych finałów zagrał przeciwko innej drużynie z Kijowa, Politechnikowi, dla którego było to jedyne takie osiągnięcie.
Oczywiście, udział w rozgrywkach radzieckich przerwany został wraz z rozpadem ZSRR. Mistrzostwa krajowe stanowiły od 1992 najwyższy poziom rozgrywek. I tu Awiator musiał oddać palmę pierwszeństwa. W pierwszym sezonie zdobył wicemistrzostwo, w trzech kolejnych trzecie miejsca, natomiast ligę zdominował lokalny rywal, Politechnik. Zdobył pierwsze sześć tytułów mistrzowskich niepodległej Ukrainy z rzędu, a potem zastąpił go w tej dominacji utworzony w końcu lat 80. klub Agro (podobnie jak Awiator powiązany z lotnictwem, tyle że cywilnym). Ten zdobywał tytuły przez kolejnych osiem sezonów z rzędu, do 2004. Po zakończeniu tego sezonu postanowiono zreformować rozgrywki i stworzono dla najlepszych klubów kraju istniejącą do dziś Superligę. Tę całkowicie zdominował klub spoza Kijowa – Olimp Charków, który w ciągu szesnastu sezonów istnienia ligi sięgnął po 15 tytułów mistrzowskich. Tylko raz, w 2007, uległ klubowi Kredo-63 z Odessy, który od tego czasu regularnie zdobywał tytuły wicemistrzowskie (wyjątkiem są lata 2017–2018, kiedy zdobyła je Podilia Chmielnicki, w kolejnych dwóch sezonach trzecia). Podobnie zresztą było w tym roku: kilka tygodni temu Olimp pokonał Kredo w finale rozgrywek sezonu 2020. Kluby z Kijowa w okresie istnienia Superligi rzadko odnosiły sukcesy: w pierwszych latach kilkakrotnie na podium znalazły się Awiator i Agro, a ostatni raz, w 2017, brąz wywalczył Antares.
W sumie Awiator ma na koncie 17 tytułów mistrzowskich (wszystkie z czasów ZSRR), Olimp 15 (wszystkie z czasów niepodległej Ukrainy), a jedynym klubem, który był mistrzem Ukrainy w obu epokach jest Politechnik (10 tytułów, z czego 6 od 1992).
Rozgrywki ligowe męskich piętnastek na Ukrainie od 2005 toczą się na dwóch poziomach: Superliga i wyższa liga. Superliga w ostatnich latach liczy sześć zespołów, choć trudno tu znaleźć regułę i wahania w ilości klubów są spore – np. w 2017 było ich w Superlidze dziesięć, a rok później tylko cztery. Nie ma też regularnego formatu. W 2016 mieliśmy fazę grupową (dwie grupy po trzy zespoły) i niewielki play-off (grały ze sobą drużyny z tych samych miejsc w grupach – w finale ich zwycięzcy). W 2017 mieliśmy fazę grupową (dwie grupy po pięć zespołów) i play-off od ćwierćfinałów (z udziałem sześciu drużyn). W 2018 i 2019 mieliśmy format ligowy, bez play-off. W 2020 mieliśmy format ligowy, a następnie kadłubowy play-off – w finale grały dwie najlepsze drużyny z tabeli, o brąz trzecia i czwarta, a o piąte miejsce – piąta i szósta. Obecnie na tym poziomie mamy drużyny z Charkowa (Olimp), Odessy (dwie: Kredo-63 i Politechnik), Lwowa (Sokił), Chmielnickiego (Podilia) i tylko jedną z Kijowa (Antares).
Na drugim poziomie, w wyższej lidze, też sporo zmian w ostatnich latach. W 2016 wystąpiło w niej 13 drużyn (do fazy zasadniczej awansowało sześć). W 2017 wyższa liga nie grała. W 2018 grało w niej siedem ekip (w pierwszym etapie podzielone na trzy grupy, w drugim na dwie). W 2019 i 2020 mieliśmy prosty format ligowy – w 2019 pięć zespołów, a w 2020 sześć. W ostatnim sezonie najlepsze były rezerwy Kredo-63 i Politechnik Kijów. Grało na tym poziomie już więcej drużyn ze stolicy: Politechnik, Rebels, Kijew-Darnica, a ponadto ekipy z Charkowa (Tech-A-S), Odessy (rezerwy Kredo) i Krzywego Rogu (Krywyj Rih).
Oczywiście, problemy targające Ukrainą w ostatnich latach, miały wpływ także na rozgrywki rugby. Kluby z Krymu (na drugim poziomie grały wcześniej ekipy KIPU Symferopol i Morie Teodozja) odpadły z rozgrywek po aneksji Krymu przez Rosję. Tworzą teraz oddzielną federację, a reprezentacja Krymu uczestniczy w rosyjskich zawodach siódemkowych (Puchar Rosji) i plażowych. Przed konfliktem ukraińsko-rosyjskim w strukturach ligowych Ukrainy występowała też drużyna z Naddniestrza – Dynamo-Centr z Tyraspola.
Grzegorz Bednarczyk
Więcej informacji o rugby w kraju i na świecie przeczytasz na moim blogu „W szponach rugby” [kliknij]
